Borsa bir ticarettir.İnsanların borsada para kazanmamaların nedeni ticareti bilmiyor oluşlarındandır.
Konuyu çok basite indirgeyerek anlatacağımm çünkü borsa'nın mantığı çok basittir.Elinizde 100 bin TL para olsun.Banka faizleride o yıl %15 olsun.Bankaya paranızı vadeli hesaba yatırdığınızda banka size yıllık 15 bin TL kar veriyor.
Bir arkadaşınızda sizin bankada 100 bin TL paranızın olduğunu biliyor ve size bir iş teklifi sunmak istiyor.Size işin tüm ayrıntılarını anlattı ve sonunda size dedi ki yıllık bu işte 10 bin TL kazanırsın.Bu işe girer misiniz ? Hepinizin cevabının hayır olduğunu düşünüyorum.Çünkü banka bana 15 bin TL kar veriyor.Neden bu işe gireyim ki !
Farklı bir arkadaşınız daha geldi,oda size bir iş teklifi sundu ve sizin 100 bin tl paranıza yıllık 30 bin TL vereceğini söyledi.Bankaya göre iki katını veriyor.Arkadaşınızda güvenliyse aranızda noterde anlaşmada yaptınız ve hepimiz bu işe gireriz diye düşünüyorum.Çünkü yıllık size %30 özsermaye karlılığı veriyor.Banka size ne kadar veriyordu,%15 özsermaye karlılığı veriyor.
Özsermaye dediğim sizin 100 bin tl paranız.Yıllık kazandığınız parada net karınız oluyor.
Formüle dökecek olursak yıllık net kar / Özsermayem (100 bin tl ) = Sizin yıllık öz sermaye karlılığınız oluyor.
Demek ki bir işe ortak olursam ,özsermaye karlılığı benim için çok önemli.Çünkü özsermaye karlılığı ne kadar yüksek olursa benimde kazancım o kadar yüksek oluyor.Olayı anlamanız için bir örnek daha vereyim, örsermaye karlılığı %50 olan bir şirkette paramı koyduğum zaman ne kadar kazanırım.Sizin paranız 100 bin Tl'di , bu şirket size %50 özsermaye karlılığı veriyorsa paranızın yarısı kadar o yıl para kazanmış oluruz.Yani 50 bin TL net kar elde etmiş oluruz.
Mahallede ki bakkalınıza ortak olmakla , borsada ki şirkete ortak olmanız arasında hiçbir fark yoktur.Mantıkda ikise aynı kapıya çıkıyor.
Borsa'da tüm şirketleri masaya yatırın , özsermaye karlılığı yüksek olan yani banka faizinden yüksek veren şirketleri piyasa kesinlikle fiyatlar.Yani ben bir şirkete ortak olurken , benim önceliğim ne olmalı , bu şirketin bana banka faizinden fazla para vermesi gerekir ki , paramı götürüp o şirkete yatırayım.Yoksa neden paramı riske atayım ki !
Buraya kadar konuyu anladağınızı umut ederek ikinci aşamaya geçiyorum.Ticarette bir ürünü ne kadar düşük fiyata alırsanız o kadar fazla para kazanırsınız.Örneğin piyasada bmw 316 i bir arabanın fiyatı 100 bin olsun,siz bu arabayı 50 bin tl alırsanız daha çok para kazanırsınız.Tabii arabayı servise gösterdiniz herşey dört dörtlük.Arabada bir sorun yok.
Peki borsada bir şirketin ucuz olduğunu nasıl anlarım.Borsada PD/DD yi duymuşsunuzdur.piyasa değeri / şirketin defter değeri. Bilmeyen lütfen google'dan aratsın ayrıntılı orada öğrenebilirsiniz.
PD/DD oranı küçükse (Özsermaye /banka faizinden ) o şirket ucuzdur.Kafanız karışmadan bir şirketten örnek vermek istiyorum.Borsada fiyatına göre en pahalı şirketi EGEEN olarak biliyoruz.Gelin hep birlikte egeen şirketine ortak olunur mu ? Olursak ne kadar para kazanırız onu hesaplayalım.
2019/6 bilanço dönemine göre Egeen şirketinin Yıllık Özsermaye Karlılığı %63.64
Egeen Şirketinin PD/DD oranı 2.56
Banka Faizleride ülkemizde şu anda ortalama %15
Bizim kazançımız = (Özsermaye Karlılığı / banka Faizi) / (PD/DD)
=(63.64/15) / 2.56
= 1.65 çıkıyor.Yani ben bu şirkete ortak olursam %65 para kazanabilirim.
Hadi bir örneğide Herkesin mağdur olduğu ASELSAN'da yapalım.
Aselsanın 2019/6 dönemine göre yıllık özsermaye karlılığı = 23.97
Banka Faizleri =15
Aselsanın PD/DD'si =1.89
Bizim kazançımız = (Özsermaye Karlılığı / banka Faizi) / (PD/DD)
=(23.97/15) / 1.89
=0.84 çıkıyor.
Ben bu şirkete bu fiyattan fiyatı şu anda 18.70 TL , %16 zarar ederim.Sıfır küsürat çıkarsa zarar ederseniz , 1 ve üstü çıkarsa kar ederseniz.
Örneğin 1.50 çıkarsa %50 kar ederseniz. 0.20 çıkarsa %80 zarar ederseniz , 2.5 çıkarsa %150 kar ederseniz.
Şunu unutmayın , borsada şirketler 10 kat artabilir.Çok spekülasyon hareketler olabilir.Onların peşinden giderseniz batarsınız.Bakın ben bu fiyatta aselsan için pahalı diyorum.İnsanlar 47 liradan ortak oldu ama egeen şirketinede fiyatı 500 TL olmasına rağmen ucuz diyorum.Bir şirkete banka faizine göre değer biçmemizin nedeni ,bir şirket bana banka faizinden fazla kazanç vermiyorsa kazandırma potansiyeli barındırmıyorsa ben bu şirkete ortak olmam.Götürür paramı bankaya veririm.
Yukarda yatırımın en önemli iki aşamasını tamamladık.Geriye kaldı 2 aşama daha.Araba alırken birşeye çok dikkat ederiz,arabanın kazası var mı ? Çünkü kazası olan arabanın fiyatı düşük olur.
İşte şirketlerde de bunun karşılığı şirketin borç durumudur.Şimdi bir şirket yatırım yapmak istiyor ama elinde parası yok.Ya bankaya gidecek kredi kullanacak yada döviz borçu edenecek.Borç yiğidin kamçısıdır deselerde şirketler için borç iyi birşey değildir.Çünkü şirket kazandığı parayı banka faizine yada döviz borcuna gidecek.Böyle şirketleri piyasa fiyatlamaz.Peki bir şirketin borcu olup olmadığını nasıl anlarım diyorsanız iki tane kıstası var.
Cari oranın 1.5'den yüksek olmasına özen gösterin.Likit oranında 1'den yüksek olmasına özen gösterin.
Geldik son aşamaya , her ne iş olursa olsun.İstikrar çok önemlidir.Hayatın her karesinde istikrar önemlidir.Bir şirket karını istikrarlı bir şekilde artırıyorsa,bazı dönemlerde azalma olabilir.Bu gayet doğaldır.Önemli olan şirketin karını rayına oturtmasıdır.Bunun için zarar eden şirketlerden uzak durun.Tek seferlik kar eden şirketlerden uzak durun.Karını rayına oturtması gerek.Ne demek istediğimi anladınız diye umut ediyorum.
Bu şekilde bir şirketi değerlendirmeniz maksimum bir dakikanızı almaz.Bunun için şirketleri incelemek ve bu oranlara ulaşmak için yardımcı programlar kullanın.Örneğin matriks , yada finnet 2000 gibi programları örnek verelim.
İncelemelerinizi 3 ayda bir yapıcaksınız.Her bilanço açıkladığında, yani yılda dört kez çalışacaksınız,şirketinizi masaya yatıracaksınız yada isterseniz 400 şirketi masaya yatırabilirsiniz.
Bu formülle artık sizi kimse kandıramaz.Çünkü sizler artık profesyonel bir yatırımcı olmaya önemli bir adım atmış oldunuz.Bir araba alırken , çizgi çiziyormusunuz ? Teknikde para kazananlar olabilir ama bu milyonda bindir.
Formülü deneyin.Farkı hissedeceksiniz.
Kalın sağlıçakla.