Bilançoda gizli kalmış sırlar.
Bilanço incelemek Arge çalışmalarının birinci ve en önemli basamağıdır.
Birçok detaya burada hakim olmalıyız.
Bilançoları bir Muhasebeci edasıyla değil bir yatırımcı edesıyla, bir ortak edasıyla incelemeliyiz.
Klasik olarak bildiklerimizin dışına çıkmalıyız.
Örneğin,
X şirketi
100 m kar elde etmiş,bakıyorsun bir önceki dönemine göre karınız %300 arttırmış, oha , diyorsun!
Sadece kar rakamına bakıp geçersen burada hata yapabilirsin,
Burada asıl püf nokta bu kar nereden geliyor ?
Gerçekten bu karı esas faaliyetlerinde mi elde etti?
Yoksa varlık satışı mı var ?
Veya da
Döviz karı mı yazdı?
Bu sorulara cevap vermeden kesinlikle ‘’ oha bu nasıl bilanço!’’ dememeliyiz.
Örneğin 100 m gelen karda %80 esas faaliyet karıysa ve esas faaliyet karı bir önceki döneme göre ciddi bir artış sağlamışsa bu gayet güzel.
Ama kar sadece dönemse olarak varlık satışıyla gerçekleşmişse bir sonraki dönem aynı kar rakamı olmayacak ve yatırımcılar da boşuna algı yaratmış olacaktır.
Bu satışlar bölümündeki en önemli detaydır.
Şirketin satışları önemlidir fakat satışlar artarken satışların artış hızından daha yüksek maliyet artışları yaşanırsa bu da maalesef şirketin bilançosunda kafa karışıklığı yaratacak detaydır.
Maliyetlerin artması şirketin karlılığını kısıtlar.
Bunun için maliyet artış nedenlerinin araştırılması sonraki dönemlerde daha ince hesapların yapılmasını sağlayacaktır.
Favök karı yine bilançoda ayrıca incelenmesi gereken başka bir veridir.
Favök şirketin kendi faaliyetlerinden elde ettiği karı net şekilde gösteriri.Favök karı ve favök oranın artması şirketlerde önemlidir.Bu artışın düzenli olması daha da önemlidir.
Bunların dışında gelecek ile ilgili bilgi verecek detaylardan biriside Öz-SERMAYE karlılık oranıdır.
Öz-sermaye karlılık oranı şirket hisselerinin ne kadar değerli olduğunu gösterir.Şirketin kar elde edebilme kabiliyetini gösterir.
Bunun için bu oranın yıldan yıla belli bir ivmeden gitmesi önemlidir.
Örneğin birçok arkadaşımızın bakmadığı ama önemli kısımlardan biriside Stok devir hızıdır.Stok oranlarına iyi bakılmalıdır.
Örneğin ; şirketin stokları azalmış ve bu rakamlara kar olarak yansımamışsa bu sıkıntılı bir durumdur.
Stoklar eriyip aynı anda kar da yükseliyorsa burada herhangi bir sıkıntı yoktur.
Yine cari oran ve likid oran bilançoda gizli kalmış bakılması gereken oranlardır.
Şirketin ilerleyen dönemdeki manevra kabiliyetini yükseltir.Aynı zamanda şirketin kısa vadeli borçlarını ödeyebilme gücünü gösterir.
Örneğin; cari oranın çok yüksek olması şirketin ilerleyen dönemde bedelsiz yapabileceği ihtimalini güçlendirir.
Şirketlerin borçlarına bakarken Net borçlar dikkate alınmalıdır.Yoksa hata yapılabilir.
Kısa vadeli borçlarla uzun vadeli borçları toplamak net borçları çıkarmaz buna dikkat edilmelidir.
Net borç;
Kısa ve uzun vadeli finansal borçlardan, hazır değerler ve menkul kıymetlerin çıkarılması ile bulunur.
Bir şirketin esas faaliyet karının kaç katı işlem gördüğü önemlidir. Burada sektör ortalamalarına önemlidir.
Eğer sektör ortalamasının sebepsiz yere altındaysa bu tarz şirketler primlenebilir.
Borçluluğa bakılırken özellikle banka ve döviz borçlarına dikkat edilmelidir.Çünkü döviz borcu olan şirketler dövizin oynak olduğu dönemlerde klasik bilanço manevralarını yapamıyor.
Özellikle hedge edilmemiş borçlar şirketlerin temel verilerini derinden sarsabiliyor.
Onun için borçluluk yapısı şirketin yine önemli kısımlarındandır.
Burada dikkat edilmesi gereken diğer bir unsur ise Fİnansal borçlar ile Ticari borçlar karıştırılmamalıdır. Finansal borçları yüksek olan şirketler mutlaka faiz gideri yazar ama Ticari borçlar böyle değildir.
Bir şirketin; 100 m Ticari borcu var 150 m Finansal borcu var,
Diğer şirketin. 200 m Ticari borcu var 50 m Finansal borcu var...
Toplamda bakarsan ikisinin de borcu aynı...Ama aynı değil dostlarım. İlk şirketin riski daha fazla. Finansal borç şirkete faiz yükü bindirir.
FD/FAVÖK yine bakılması gereken önemli verilerden birisidir.Özellikle sektör ortalamarının altında seyren bu oran şirketin alım yönünde öne çıkmasını sağlayabilir.
ADEM AYAN