Baştan sona, tüm boyutlarıyla bir şirketi  inceleme,

06.12.2021 Tarihinden güncellenip  eklemeler yapılmıştır.

Detaylı bir yazıdır.

Sonuçta borsada yatırım yaptığımız maddi varlığını devam ettiren ,bir yönetim kurulu olan, yanında personel çalıştıran bir şirkete ortak oluyorsunuz.

Onun için yatırımlarınızı kimlere yaptığınızı bilmelisiniz.

Bir şirkete yatırım yapmadan önce , Ülkesel ve Global ölçekli durumlara dikkat etmelisiniz.

Ondan sonra sektörel duruma da bakıp bir şirket seçilmelidir.

Asıl mesele bir şirketin nasıl analiz edilmesi gerektiği ile ilgilidir.

Öncelikle : Eğer şirketin yeri size yakınsa gidin birebir görün, hatta ve hatta gidin yatırımcı danışmanı ile yüz yüze görüşüp bilgi alın.

Böyle bir imkanınız yoksa ,Öncelikle şirketin sitesine girerek araştırmaya oradan başlayabilirsiniz.Şirket ile ilgili yatırımcı raporlarını okuyun.Orada zaten şirketin hangi şirketlerle işbirliği yaptığı, hangi şirketlerin referans olduğu vb. her şey yazar.

Yatırımcı raporu düzgün şekilde okunduktan sonra şirketin işbirliği yaptığı şirketleri araştırın onların maddi durumu,pazar payları …vb durumlarını araştırın.Kafanıza takılan kısımları yine şirkete telefon açın ve sorun.

Arkasında şirketin ortaklık yapısını inceleyin

Sonra ise yatırımcı algısını anlamaya ve araştırmaya çalışın , güven yitirmiş bir şirketin bazen toparlanması uzun zaman alabiliyor.

Ondan sonra şirketin analizini incelemeye başlayabilirsiniz.

Şirket analizini yaparken öncelikle Öz-kaynak durumunu inceleyin.Acaba öz-kaynak artış oranı nasıl? Artıyor mı , düşüyor mu? Sürekli düşen bir öz-kaynak iyi değildir.

Öz-kaynak bakıldıktan sonra , Duran varlıklara bakılmalıdır.Şirketin duran varlık kontrolü önemlidir.

Yatırım yapan şirketlerin duran varlıklarının artması bu noktada normaldir.

Eğer duran varlıklar düşüyor ve aynı zamanda borçlarda artıyorsa bu tehlikeli bir durumdur.

Duran varlıklarda sonra Ciro'ya bakılmalıdır.Cirosu yükseliyorsa gayet iyidir. Tabi ki ciro yükselmesine sektörel olarak da bakmak gerekir.

Örneğin o bilanço döneminde sektörel olarak her şirket cirosunu %20 yükseltip sizn incelediğiniz şirket %10 yükseltmişse bu da iyi değildir ama sektörün %20 yükseldiği dönem araştırdığınız şirket %30 cirosunu yükseltmişse bu iyidir.Özellikle pazar payıda artıyorsa bu şirketi daha da ön plana çıkarır.

Ciro adam gibi incelendikten sonra Brüt karlılık kısmı ele alınır. Brüt karın yükselmesi şirket için olumludur.Ama maliyetlerin bazen yükselmesi brüt karlılığı düşürebilir.Bunun içinde maliyetleri yükselten sebebler araştırılmalıdır.Döneselse iniş çıkışlara takılmayın ama sürekli devam eden bir şeyse bence düşünmelisiniz.

Şirketlerin karlılık durumları bakılırken unutulmaması gereken verilerden birisi de Esas faaliyet karıdır.

Çünkü şirket acaba karını kendi esas faaliyetlerinde mi elde ediyor , yoksa sadece o dönemlerde menkul satışımı gerçekleştirmiş ? Veya da faizden, dövizden geliri mi var? Bu önemlidir. Şirketlerin toplam karının %80’ inin esas faaliyetlerin gelmesi önemlidir.

Favök karı da yine dikkat edilmesi gereken verilerin başında gelmektedir.

FD/FAVÖK Sektörün altındaysa bu tarz şirketlere de yine dikkat edilmelidir.

Bunlar detaylıca incelendikten sonra,

Hisse başına kar incelenmelidir

Acaba şirketin hisse başına düşen karı yükseliyor mu ? Düşüyor mu?

Hisse başı karın hisse fiyatının en az %10-15 olması önemlidir.Üstü olursa daha güzel olur.

Ardından ise Öz-Sermaye karlılığına dikkat edilmelidir. Şirketin Öz-sermaye karlılık oranı ne kadar artarsa şirketinde hisseleri o kadar değerli demektir. Faizlerin en az 2-2,5 katı öz-sermaye karlılığı gayet güzel olur.

Yıllara göre Öz-sermaye karlılığı artan şirketler yatırım yapılmaya değerdir.

Stok devir hızı yine bakılması gereken oranların arasındadır.

Örneğin şirketin stokları %7’de %5 düşmüş.Eğer düşüş olduğunda bu ekstra kar olarak yansıyorsa iyi ama kar olacak yansımıyorsa bunu düşünmek gerekir.Stoklar erirken şirketin kasasına para girmesi önemlidir.

Ardında

Cari orana bakılmalıdır.Cari oran bir noktada şirketin maddi gücü gösteriri.Bir şirketin cari oranı 1,4-1,5 altında olmamalıdır.Bunun anlamı şudur senden aldığım her 1 tl için 1,4-1,5 maddi varlığım var demektir.Özellikle cari oranın 3’ü geçmesi şirketin bedelsiz verme potansiyelini arttırır.

Kısa vadeli borçların yükselmesi cari oranı düşürebilir.Bu da zaten normaldir.

Arkasında pd/dd oranına bakılır .Bu orana bakılırken sektörel ortalamalar önemlidir.Örneğin sektör pd/dd oranı 2 ise ve sizin aldığınız şirketinde bu oranı 1,4-1,5 ise bu şirket açısından olumludur.Özelliklede karın ve öz-sermayenin ilerleyen dönemde artacağını düşünüyorsanız bu şirket için bulunmaz bir fırsattır.

Pd/dd’den sonra f/k oranına dikkat edilmelidir.

F/K AYRINTILI OLARAK;

Fiyat kazanç oranı şirketleri incelerden değerlenin belirlenmesinde kullanıdığımız en önemli noktalardan birisidir.Fiyat Kazanç oranı şirketin hisse senedi fiyatının hisse başına karına bölünmesi ile bulunur.

yani;

F/K:Güncel hisse fiyatı/Hisse başına düşen kar.

bu şekilde formule edilebilir.

Burada yatırımcı şirkete yatırdığı her 1 tl için ne kadar ödemeye razı olduğunu gösterir.

Örneğin bir şirketin 'FK' sı 12 olsun.Buradan anlaşılan yatırımcı şirketin edeceği her 1 tl kar için şirkete 12 tl ödemeyi kabul ediyor demektir.

F/K oranına bakarak bir şirketin uzun mu , pahalı mı ? olduğunu anlayabiliriz.Bizi fk'da yanıltan en önemli unsuz.Bilançoda kara eklenen esas faaliyet karı ile alakası olmayan verilerdir.Bu durumlarda bazen fk düşük çıkmakta ve yatırımcıyı yanıltmaktadır.

Onun için F/K 'ya göre hisse ederi hesaplanırken mutlaka esas faaliyet karına göre bir hesaplama yapılmalıdır.

Her f/k'sı yüksek olan şirket pahalıdır diye bir şey yok.Şirketin ileride çok daha fazla büyüyeceğini düşünen yatırımcı şirketin mevcut durumunu yüksek f/k'da karşılayabilir.

Örneğin teknoloji şirketleri genelde yüksek F/K ile karşılanır.Burada mantık ileride bu şirletlerin daha büyüyeceğini şimdiden satın almaya çalışmaktır.

F/K hesaplanırken kesinlikle sektörel F/K ortalamasına da bakılmalıdır.Örneğin şuan gyo şirketlerinin birçoğunun FK'sı düşük.Bu gyo şirketlerinin çok ucuz olduğunu göstermez demekki yatırımcı gyo'nun geleceğinde şuan potansiyel görmüyor demektir.

FK'nın bilinmesi gereken en önemli özelliklerinden biriside şirketin Büyüme hızıyla doğru orantılı olduğudur.

Örneğin bir şirketin yıllık olarak %11 büyümüş ve fk oranına bakıyorsunuz 16 .Bu aslında şirketin 16 fk'da yüksek fiyatlandığının göstergesidir.Böyle durumlarda şirketin fk'sının 11-12 lere düşmesi beklenebilir.

Bunun tam tersi durum örneğin şirket %17 büyümüş ve fk oranının bakıyorsunuz.Bu da şirketin henüz istenilen fiyatta işlem görmediğini gösterir.Böyle bir durumda fk'nın en az 15-16 olması beklenir.

Bütün bu veriler incelendikten son artıları eksileri yan yana getirin hangi taraf ağır basıyorsa o alana yönlenin

Şirketleri incelerken bu söylediğim noktalara dikkat etmelisiniz.

ADEM AYAN